آرشیو توانبخشی، جلد ۲۳، شماره ۳، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی کودکان با اختلال ریاضی
چکیده فارسی مقاله هدف: از دیرباز تا کنون همواره موفقیت تحصیلی دانش آموزان برای خانواده، مربیان و جامعه اهمیت عمده ای داشته است. اختلالات یادگیری خاص که به طور عمده، عملکرد تحصیلی دانش آموزان را کاهش می­دهد و امر آموزش را با مشکل مواجه می کند یکی از نگرانی­های عمده متولیان آموزش و پرورش کودکان است و با بالا رفتن روز افزون شیوع اختلالات یادگیری (به ویژه اختلال ریاضی)، نیاز به تشخیص و ارزیابی دقیق، ایجاد شیوه های درمانی جدید و استفاده از راهکارهای علمی برای کاهش نشانه ها بیش از پیش احساس می­شود. پیامدهای منفی مشکلات ریاضی در سال­های اولیه کودکی ممکن است تا بزرگسالی بر زندگی فردی و اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. اکثر کودکان با اختلال ریاضی، مشکلات قابل توجه در زمینه کارکردهای اجرایی دارند. بنابراین با کاربرد روشهای آموزشی مؤثر بر کارکردهای اجرایی می­توان عملکردها و یادگیری را بهبود بخشید. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی  توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی دانش­آموزان دارای اختلال ریاضی انجام شد. روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل همراه با پیگیری  بود. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش آموزان 8 تا 12 سال شهر سنندج تشکیل می دادند که در سال تحصیلی 1400-1399 در مدارس مشغول به تحصیل بودند. 30 کودک (17 پسر و 13 دختر) به شیوه در دسترس انتخاب و با استفاده از آزمون ریاضی ایران کی­مت روی 30 نفر از دانش­آموزان اجرا شد که نمره همگی آنها 5/1 انحراف معیار پایین تر از میانگین (85 و پایین­تر) بود و 28 نفر از آنها بر مبنای معیار های ورود (تشخیص اختلال ریاضی توسط متخصص مرکز، دریافت نمره 85 و پایین­تر در آزمون ریاضی ایران کی­مت، رضایت والدین و تمایل کودک) و خروج (ابتلاء به سایر اختلالات عصبی تحولی مانند نارسایی توجه/ بیش فعالی، اختلال طیف اتیسم، صرع، تشنج، غیبت بیش از دو جلسه از برنامه توانبخشی شناختی) انتخاب شدند و پس از همتا سازی بر مبنای سن و جنس به طور تصادفی و مساوی (هر گروه 14 نفر) در گروه آزمایش (7 پسر و 7 دختر) و کنترل (8 پسر و 6 دختر) قرار گرفتند. و سیاهه درجه­بندی رفتاری کارکردهای اجرایی  توسط والدین آنها تکمیل شد. در مرحله بعد، دانش­آموزان گروه آزمایش در 10 جلسه انفرادی به مدت 30 تا 45 دقیقه (دو جلسه در هفته) برنامه توانبخشی شناختی را دریافت کردند و گروه کنترل فقط در برنامه­های متداول مدرسه (برنامه­های آموزشی بر مبنای کتاب‌های درسی ‌دبستان) شرکت کردند. پس از آخرین جلسه آموزشی (هفته ششم) و پنج هفته پس از آن، تمامی افراد دوباره با استفاده از سیاهه درجه­بندی رفتاری کارکردهای اجرایی، مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­های به دست آمده با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های حاصل از تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر نشان داد که برنامه توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی و مولفه­های آن (تنظیم رفتار و فرا شناخت) دانش­آموزان با اختلال ریاضی تأثیر معنادار داشته است. با توجه به مجذور اتا می­توان نتیجه گرفت که 42%، 32% و 43% به ترتیب از واریانس کارکردهای اجرایی، تنظیم رفتار و فرا شناخت در گروه آزمایش ناشی از شرکت در برنامه توانبخشی شناختی بوده است. حتی نتایج اثربخشی پس از پنج هفته مطالعه پیگیری پایدار ماند. نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی، می­توان نتیجه گرفت که طراحی و اجرای برنامه­ های توانبخشی مشابه در برنامه آموزشی دوره ابتدایی نه تنها موجب بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال ریاضی می­شود بلکه از وخیم تر شدن مشکلات آنها در یادگیری مهارت­های تحصیلی پیشگیری می­کند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله برنامه توانبخشی شناختی، کارکردهای اجرایی، اختلال ریاضی
عنوان انگلیسی The Effectiveness of Cognitive Rehabilitative Program on Executive Functions in Children with Dyscalculia
چکیده انگلیسی مقاله Objective: The academic success of students has great importance for family, educators and the community. Specific learning disorder reduces students' academic performance and make education difficult. Today, it is necessary to pay more attention to dyscalculia due to the increasing prevalence of learning disorders (especially dyscalculia), its diagnosis and assessment, develop new remediation and the use of scientific strategies to reduce symptoms. Negative consequences of math problems in early childhood probably influence on life individually and socially until adulthood. As far as, most children with dyscalculia have significant problems in executive function, the application of effective educational methods on executive functions will improve cognitive functions and learning. The present study conducted to determine the effectiveness of cognitive rehabilitation program on the executive functions of students with dyscalculia. Methods: This study was a quasi-experimental with a pretest-posttest design with a control group. The statistical population consisted of all 8 to 12 year-old students who were studying in specific schools for learning disorder in 2020-2021 school year at Sanandaj City. Thirty children (17 boys and 13 girls) were selected in convenience and assessed by using Iranian Key Math Test. Then, 28 students who got one standard deviation lower than the mean (≤85 points) diagnosed as dyscalculic by specialist and their parent singed written consent. Students were excluded if they had seizures and epilepsy or other neurodevelopmental disorder, and absent for more than two times from intervention sessions. All students were matched according to gender and age and randomly assigned to the experimental (seven boys and seven girls) and control group (eight boys and six girls).  The executive functions of all students were assessed by the Behavioral Ratings Inventory for Executive Functions (BRIEF). The experimental group individually participated in 12 sessions (twice a week; 30 to 45 minutes per session) and trained by the cognitive rehabilitation program. However, the control group only attended mainstream curriculum. Again, all students were assessed by the BRIEF at the last session and five weeks follow-up later. Data were analyzed by the using analysis of variance with repeated measures. Results: The findings showed that the cognitive rehabilitation program have significantly influenced on the executive functions and its components (behavior management and metacognition) in students with dyscalculia. According to eta quotient, the 42%, 32%, 43% of the variation of executive functions, behavior management and metacognition of the experimental group respectively has been explained by participating in cognitive rehabilitation program. In addition, the effectiveness of the program lasted for the five-week follow-up later. Conclusion: Considering the effectiveness of cognitive rehabilitation program on executive functions, we can conclude that designing and implementation of the same rehabilitative programs not only improve the executive functions of students with dyscalculia but also prevent their problems relating to learning academic skills.   
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Cognitive Rehabilitation Program, Executive Functions, Dyscalculia
نویسندگان مقاله محمد علی پناه | Mohamad Alipanah
Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Behavioral Sciences, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.

معصومه پورمحمدرضا تجریشی | Masoume Pourmohamadreza-Tajrishi
Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Behavioral Sciences, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.

وحید نجاتی | Vahid Nejati
Department of Psychology. Faculty of Psychology and Educational Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
گروه روانشنلسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

محسن واحدی | Mohsen Vahedi
Department of Biostatistics and Epidemiology, Faculty of Rehabilitation Sciences, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-487-17&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده روانشناسی کودکان استثنایی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات