، جلد ۱۵، شماره ۴، صفحات ۲۹-۳۶
عنوان فارسی تفاوت بینایان و نابینایان در روش‌های مقوله‌بندی مفاهیم شناختی
چکیده فارسی مقاله هدف: "مقوله­ بندی مفاهیم ذهنی" یکی از اساسی ­ترین بخش­های سازندۀ زبان و شناخت انسان­ است. هدف پژوهش حاضرپاسخ به این سؤال است که آیا روش ­های مقوله ­بندی شناختی در کودکان گروه نابینا-کم­بینا در قیاس با بینایان متفاوت است؟ روش: جامعۀ آماری این پژوهش را دو گروه دانش‌آموزان نابینا-کم­بینا و بینای استان­ های قم و یزد تشکیل می­دادند و روش نمونه‌گیری آن هدفمند با روش همتایابی از جامعۀ آماری فوق بود. ابتدا گروه نابینایان و در مرحلۀ بعد افراد بینا، که به روش همتایابی فردی از نظر عواملی مثل سطح طبقاتی، شغل و تحصیلات والدین، محل سکونت و موقعیت اقتصادی متناسب با گروه نابینا-کم­بینا در نظر گرفته شده بودند، انتخاب شدند. تعداد افراد گروه نمونه، 160 دانش­ آموز پایه­ های اول تا پنجم دبستان بود که 96 نفرشان بینا، 24 نفر کم­بینا و 40 نفر نابینا بودند. یافته­ ها: نتایج که به دو صورت کمی (مجذورکا و کراسکال والیس) و کیفی بررسی شده بود، حاکی از بیشتر­بودن میانگین رتبۀ دانش­ آموزان گروه بینا در روش­های مقوله­ بندی مفاهیم شناختی در مقایسه با همتایانشان بود. نتایج نشان داد که کودکان بینا در مقایسه با همتایان نابینا و کم­بینای خود در روش­های مقوله­ بندی براساس خصیصۀ تعریف‌کننده، نمونۀ نمایان (خصیصۀ ویژه­ای) و خصیصۀ پایۀ معنا تفاوت‌های معنادار دارند. این نتایج به این نکته اشاره داشت که کودکان گروه بینا به بهترین، تمایز دهنده ­ترین و اصلی ­ترین ویژگی­های مقوله ­ها اشاره کرده ­اند. در واقع، به تعبیر راش، ویژگی­های افراد بینا نسبت به ویژگی‌های همتایان خود اعتبار رهنمود بیشتری نشان داد. نتایج تحلیل ­های کیفی نیز حاکی از آن بود که تنوع ویژگی‌های اشاره شده برای مقوله­ ها در افراد گروه بینا در مقایسه با نابینا و کم­بینا بسیار بیشتر بوده است. افراد گروه بینا علاوه بر ویژگی­های اصلی و تمایزدهندۀ مربوط به مقوله‌های مختلف به ویژگی­های فرعی نیز اشاره داشتند. نتیجه­ گیری: توجه به نوع پاسخ­های متنوع افراد گروه بینا نشان­­ می‌دهد که آگاهی این دانش­آموزان از ویژگی­های مقوله­هابیشتر از همتایانشان است، در حالی که افراد گروه افراد نابینا و کم­بینا گفتار قالبی یا کلیشه ­ای دارند و گویا صرفاٌ بر اساس آموخته ­های خود از کتاب­های درسی یا آنچه از طریق سایر سیستم­های ادراکی فهمیده­ا ند مطالبی را بیان می‌کنند. پژوهشگران در تبیین یافته­های فوق به موارد دیگری همچون محدودیت در نقشۀ اطلاعات شناختی، ضعف در به خاطر آوردن بیش از یک الگو در یک زمان و فقدان تجربۀ مستقیم اشاره کرده‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله روش مقوله بندی، مفاهیم شناختی، نابینا، کم بینا، بینا
عنوان انگلیسی Dissimilarities in Cognitive Concepts-Categorization Methods Amongst Blind and Sighted Students
چکیده انگلیسی مقاله Introduction: Categorization of concepts is one of the most basic productivefunctions ofhuman language and cognition. The present research intended to explore whether cognitive categorization methods in blind and semi- blind students differs from their sighted peers. Method: Two groups of blind, semi-blind as well as sighted students were recruited in the current research. Subjects were chosen from the two provinces of Qom and Yazd.The sampling method from the mentioned population was purposive and specifically matched.  Based on the matched pair sampling method, subjects of the blind students group were selectedbefore the sighted students group.Students from the sighted group were matched with the blind and semi-blind groupsforsocialfactors, educationalstatus, parents' occupation and education, residence and economic status. All hundred and sixty students were studying in primary school (preschool to the fifth grade). Ninety six, twenty four and forty of these students were sighted, semi- blind and blind, respectively. Results: Results were analyzed via quantitatively and qualitatively methods. Analysis of the results revealeda higher mean rank of sighted student group in cognitive categorization methods compared to their blind peers. Results showed that the sighted children were significantly different with regard to their applied cognitive concepts-categorization methods based on defining features, prototypes (characteristic features) and theory-based view of meanings compared to their blind peers. These results highlight the fact that sighted students pointed to the main and the most distinctive features of categories. Features mentioned by the sighted group hada higher cue validity compared to that of the blind group. Moreover, results from the qualitative analysis declared that features mentioned by the sighted groups were of a more diverse type as compared to those by of blind groups. Students of the sighted group considered the main and most distinctive features of categories as well as their subsidiary features. Conclusion: the type of diverse replies from the sighted group demonstrated that while the blind and semi-blind group students predominantly used astereotyped speech, their sighted peers were more aware of the features of different categories. It seems that their knowledge of different categories is based on what they learned from their school lessons or what they perceived by other perceptual systems. Above findings may be also attributed to determinant factors such as limited cognitive map data, weakness in recalling more than one pattern at a time, and the lack of direct experience. 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Methods of Categorization, Cognitive Concepts, Ssighted, Blind, Semi-Blind.
نویسندگان مقاله منصوره السادات صادقی | Mansoureh alsadat Sadeghi
Assistant Professor, Family Institute, Shahid Beheshti University (GC), Tehran, Iran.
استادیار روان شناسی، پژوهشکدۀ خانواده، دانشگاه شهید بهشتی

کیوان زاهدی | Keivan Zahedi
Assistant Professor, Department of Linguistics, Shahid Beheshti University (GC), Tehran, Iran.
دانشیار زبان شناسی و علوم شناختی، دانشگاه شهید بهشتی

طاهره محمودی احمدآبادی | Tahere Mahmoodi Ahmadabadi
MA student, Department of Linguistics, Shahid Beheshti University (GC), Tehran,Iran.
کارشناس ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه شهید بهشتی

نشانی اینترنتی http://icssjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-2-193&slc_lang=other&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده other
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی اصیل
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات