دانش پیشگیری و مدیریت بحران، جلد ۱۵، شماره ۲، صفحات ۱-۱

عنوان فارسی ارزیابی روند تغییرات مکانی و زمانی دمای منطقه‌ای تحت اثر گرمایش جهانی در استان تهران
چکیده فارسی مقاله
زمینه و هدف: شهرها با توسعه خود به‌طور قابل‌توجهی ویژگی‌های سطح زمین را تغییر داده‌اند. این تغییرات توانسته در مقیاس محلی بر الگوهای آب و هوایی اثر داشته باشد. بنابراین شهرها با افزایش دما، با یک چالش بزرگ به نام جزیره حرارتی مواجه شده‌اند. هدف این مطالعه، بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی دمای منطقه‌ای و گستردگی جزیره حرارتی در استان تهران است. یکی از رویکردهای نوآورانه در این پژوهش تلفیق دید هواشناسی و سنجش از دور می‌باشد.
روش: داده‌های دمای روزانه ایستگاه‌های سینوپتیک تهران (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) از سال 2020-1996 از سازمان هواشناسی جهت بررسی روند دما با آزمون من کندال، اخذ شد. جهت محاسبه میانگین دمای منطقه‌ای از تصاویر سنجنده مودیس دمای ماهانه سطح زمین از سایت ناسا طی سال‌های (2024-2014) دانلود شد، و در محیط Arc GIS Pro محاسبه شد. جهت تهیه نقشه، پروفیل و گستردگی جزیره حرارتی از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 در سال (2024)، از سایت USGS دریافت گردید و پروفیل حرارتی مناطقی از تهران (1، 9، 18، 22) بر اساس بالاترین دمای سطح زمین، ترسیم شد. جهت تهیه نقشه روند تغییرات شاخص پوشش گیاهی و دمای سطح زمین بین سال‌های (2024-2013)، از برنامه Climate Engine بهره گرفته شد.
یافته‌ها: الگوی رفتاری دما در ایستگاه‌های (شمیران، چیتگر، مهرآباد، آبعلی، فیروزکوه و ژئوفیزیک) به‌جز چیتگر افزایشی بود. بررسی میانگین دمای منطقه‌ای شهرستان‌های تهران بالاترین دمای منطقه‌ای را در ماه‌های (جولای و آگوست) نشان داد. که در سال 2015 شهرستان‌های (ورامین و ری) بالاترین دمای رویه زمین را با 52.50 درجه سانتی‌گراد تجربه کردند، در سال 2018 در همین ماه‌ها این رقم به 52.97 درجه سانتی‌گراد رسید. بررسی روند رابطه شاخص پوشش گیاهی و دمای رویه زمین نشان داد، این دو با هم رابطه مستقیم و معکوسی دارند. بررسی گسترش جزیره حرارتی نشان داد تمرکز کانون گرما در نواحی جنوب، جنوب شرق، غرب و شمال و جنوب غرب و مناطق شمالی تهران است. شاخص اقلیمی دمای هوا و دمای رویه زمین هر دو از لحاظ الگوی تغییرات دما در ماه‌های ژوئن و جولای مشابه هم و عملکرد یکسانی داشتند.
نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر نشان می‌دهد تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی، استقرار پر فشار جنب حاره تابستانه و فرونشینی هوا در ایران، همراه با افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات کاربری اراضی، به ویژه از بین رفتن پوشش گیاهی، موجب شده است که الگوهای دمایی در مناطق شهری تهران دستخوش تغییرات مکانی و زمانی قابل توجهی شوند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در تدوین برنامه‌های بلندمدت برای سازگاری با تغییر اقلیم از حیطه مدیریت بحران در شهرها مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تغییر اقلیم، تهران، دمای سطح زمین، گازهای گلخانه‌ای، مودیس، مدل‌سازی

عنوان انگلیسی Spatiotemporal Trend Assessment of Regional Temperature Variation Influenced by Global Warming in Tehran Province
چکیده انگلیسی مقاله
Background and Objective: Cities have profoundly altered the characteristics of the Earth's surface through their development. These alterations have the potential to influence weather patterns on a local scale. Consequently, with the rise in temperatures, urban areas are confronted with a significant challenge known as the urban heat island effect. This study aims to investigate the spatiotemporal changes in regional temperature and the extent of the urban heat island within Tehran Province. A novel aspect of this research is the combined use of meteorological and remote sensing data.
Methods: Daily temperature data from synoptic stations in Tehran, Shemiran, Chitgar, Mehrabad, Abali, Firuzkuh, and Geophysics from 1996-2020 were obtained from the Meteorological Organization to examine temperature trends using the Mann-Kendall test. To calculate the regional average temperature, MODIS data monthly LST images from NASA's site during 2014-2024 were downloaded and calculated in Arc GIS Pro. To prepare the UHI map, profile, and extent, Landsat 8 satellite images from 2024 were obtained from the USGS site, and the thermal profile of Tehran areas (1, 9, 18, 22) based on the highest LST was drawn. For the vegetation index and LST trend maps between 2013-2024, the Climate Engine program was used.
Findings: The temperature pattern at the stations Shemiran, Chitgar, Mehrabad, Abali, Firuzkuh, and Geophysics showed an increasing trend except for Chitgar. The study of regional average temperatures of Tehran counties showed the highest regional temperatures in July and August. In 2015, the counties of Varamin and Rey experienced the highest land surface temperature at 52.50 degrees C°, which increased to 52.97 degrees C° in the same months in 2018. The study of the relationship between the vegetation index and LST showed a direct and inverse relationship. The examination of the UHI extent showed that the heat focus areas are in the south, southeast, west, southwest, and northern regions of Tehran. The climatic index of air temperature and LST both showed similar and consistent temperature change patterns in June and July.
Conclusion: This study reveals that climate change, driven by global warming, the establishment of the summer subtropical high-pressure system and downward over Iran, with increasing greenhouse gas emissions and land-use changes, and loss of Green cover, has significantly altered the spatiotemporal patterns of temperature in urban areas of Tehran. The findings of this research can be utilized in developing long-term plans for climate change adaptation within the framework of urban crisis management.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Climate Change, Greenhouse gases, LST, MODIS, Modeling, Tehran

نویسندگان مقاله نیلوفر محمدی | Niloofar Mohammadi
Department of Climatology, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
گروه آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

زهرا حجازی‌زاده | Zahra Hejazizadeh
Department of Climatology, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
گروه آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

پرویز ضیائیان فیروزآبادی | Parviz Zeaiean Firouzabadi
Department of Remote Sensing and GIS, Kharazmi University, Tehran, Iran
گروه آموزشی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

علیرضا کربلائی | AliReza Karbalaee
Department of Climatology, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
گروه آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران


نشانی اینترنتی http://dpmk.ir/browse.php?a_code=A-10-904-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات