سامانه اطلاعات پژوهشی ایران - NRIP Journals

یکشنبه 4 خرداد 1404


Health in Emergencies and Disasters Quarterly، جلد ۳، شماره ۲، صفحات ۰-۰


عنوان فارسی	ارزیابی جامع و نقشه بندی آسیب پذیری و خطر خشکسالی در استان کرمان

چکیده فارسی مقاله	گسترش و افزایش شناخت مربوط به روند تغییرات آب و هوایی منجر به افزایش توجه محققین سلامت نسبت به ارزیابی مکانیزم های بالقوه تغییرات آب و هوایی و تاثیرات آن بر سلامت انسانها گردیده است. تغییرات آب و هوایی در ابتدا بر میزان بارش، درجه حرارت و پتانسیل تبخیر و تعریق و در نهایت بر شدت خشکسالی اثرگذار می باشند. خشکسالی را می توان به عنوان مشخصه انحراف از شرایط نرمال آب و هوایی که خود را در متغیرهایی مانند بارش، رطوبت خاک و سطح آب رودخانه ها و آب های زیر زمینی منعکس می نماید، بر شمرد. طبق گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی ایران و بر مبنای شاخص SPI، در بازه زمانی منتهی به دیماه 95 حدود 60 درصد از مساحت استان کرمان درگیر خشکسالی شدید و حدود 16 درصد دچار خشکسالی بسیار شدید گردیده است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) عواملی همچون فشارهای جمعیتی و دموگرافیک بر محیط زیست، نا امنی غذایی، وابستگی شدید سیستم اقتصادی منطقه به کشاورزی، زیر ساختها و سیستم بهداشتی ضعیف، نبود سامانه پایش هشدار خشکسالی، جابجایی جمعیت، وقوع شرایط نامناسب اجتماعی و اقتصادی را بعنوان برخی از عوامل اصلی آسیب پذیری در برابر خشکسالی معرفی می نماید. خطر خشکسالی در واقع میزان احتمال وقوع پیامدهای مخرب خشکسالی بر سلامت، اقتصاد و محیط زیست می باشد. خطر خشکسالی تابعی از شدت و مدت خشکسالی و همچنین میزان آسیب پذیری جامعه در برابر خشکسالی می باشد. هدف از انجام این مطالعه بررسی جامع خطر خشکسالی و نقشه بندی آن در استان کرمان است. اجرای این مطالعه به شناخت خطر خشکسالی و بررسی پیامدهای اجتماعی و بهداشتی آن کمک نموده و میزان آسیب پذیری جمعیت ساکن در این استان در برابر پدیده خشکسالی و تبعات ناشی از آن را تبیین می نماید. این پژوهش یک مطالعه کمی و کیفی است که ضمن تعین سطح خطر خشکسالی، میزان آسیب پذیری استان کرمان را در برابر خشکسالی مشخص می نماید. به منظور بررسی خطر خشکسالی (Drought Risk) از رابطه DRI=DHIDVI استفاده گردیده است. با استفاده از رابطه SDw) +(SDr VSDw) (VSDr* + (MDw MDr*)= DHI شاخص مخاطره خشکسالی (Drought Hazard Index) استخراج گردید. در نهایت داده های حاصل از این پژوهش با استفاده از نرم افزار Arc GIS 9.0 در قالب نقشه آسیب پذیری و خطر خشکسالی استان کرمان تهیه و نقشه بندی گردید. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه 6.3 درصد از مساحت استان کرمان معادل 11581 کیلومتر مربع از خطر بسیار زیاد خشکسالی برخوردار می باشد. این استان با متوسط شاخص آسیب پذیری معادل 4.5 ، از تاب آوری کمی در برابر خشکسالی برخوردار بوده و تبعات ناشی از خشکسالی می تواند جوامع تحت تاثیر خود در این استان را بصورت عمیق و گسترده ای متأثر نماید. از مجموع 23 شهرستان استان کرمان تعداد 6 شهرستان در محدوده خطر زیاد خشکسالی قرار دارند که مجموعاً 36.3 درصد از مساحت کل استان را شامل می گردد. شهرستانهای شهربابک، راور، رفسنجان، جیرفت، بردسیر و انار با خطر متوسط خشکسالی مواجه می باشند. 39.1 درصد از کل شهرستانهای استان کرمان نیز در محدوده خطر کم خشکسالی قراردارند. بر اساس نقشه های خروجی از آنالیز خطر پذیری خشکسالی، کمترین خطر پذیری خشکسالی مربوط به شهرستانهای جنوبی و مرکزی می باشد. به نحوی که شهرستانهای کهنوج، منوجان، ارزوئیه، فاریاب و بافت پائین ترین حد خطر خشکسالی را دارا می باشند. شهرستان کرمان بعنوان پهناورترین و پرجمعیت ترین شهرستان، با خطر زیاد خشکسالی مواجه می باشد. عوامل بوم شناختی و اجتماعی بیشترین میزان اثرگذاری بر آسیب پذیری جوامع را در جامعه مورد مطالعه داشته اند. یشنهاد می گردد برنامه ریزان و مسئولان استانی ضمن تلاش در جهت کاهش شدت خشکسالی و مدیریت بهینه مصرف آب در استان، تمرکز برنامه های خود را بر بهبود مؤلفه های مؤثر بر آسیب پذیری در برابر خشکسالی معطوف نموده و از ایجاد برخی پیامدهای سوء و زودرس ناشی از خشکسالی پیشگیری نمایند. اقدامات کاهنده آسیب پذیری در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیک و بهداشتی می توانند علاوه بر کاهش خطر پذیری در مناطق درگیر خشکسالی، از ایجاد آسیب های ثانویه آن همچون مهاجرت، حاشیه نشینی و معضلات اجتماعی و فرهنگی در شهرهای بزرگ و مرکز استان بکاهد.

کلیدواژه‌های فارسی مقاله	خشکسالی، ارزیابی خطر، آسیب پذیری، کرمان

عنوان انگلیسی	Comprehensive Assessment and Zonation of Drought Risk and Vulnerability in Kerman Province

چکیده انگلیسی مقاله	Background: Drought can be considered as a characteristic deviation from the normal climatic conditions that manifest itself in variables like rainfall, soil moisture and level of water rivers and underground water. According to the National Drought Monitoring and Warning Center of Iran and based on the SPI index, by February 2017, around 60% of Kerman Province was involved in severe drought, and about 16% suffered from severe drought. The risk of drought is a function of the intensity and duration of drought as well as the vulnerability of the community against the drought. This study aims to comprehensively evaluate the risk of drought and its mapping in Kerman Province. Materials and Methods: This is a qualitative study that besides determining the risk of drought, assess the level of vulnerability of Kerman Province against drought. In order to evaluate the risk of drought, we used the equation DRI=DHI * DVI. Using the relationship DHI=(MDr * MDw)+(VSDr * VSDw)+(SDr * SDw), the Drought Hazard Index was extracted. The data obtained from the study was mapped by using ArcGIS 9.0. Results: Based on the study results, 6.3% of Kerman Province, 11581 Km2, was involved in severe drought. This province with mean drought vulnerability index of 4.5, has low tolerance against drought and the consequences could affect dramatically the communities in this province. Conclusion: The measures to reduce the vulnerability in social, economic, ecologic, and health areas not only lower the risk in the drought-affected areas, but also prevent secondary damages like immigration, marginalization, and social, cultural problems in large and capital cities of the province.

کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله	Vulnerability, Drought assessment, Kerman

نویسندگان مقاله	غلامرضا خادمی پور \| gholamreza khademipour kerman medical university دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم پزشکی کرمان (Kerman university of medical sciences) سید محمد صابری اناری \| seyyed mohammad saberi anari kerman medical university دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم پزشکی کرمان (Kerman university of medical sciences) محمود نکویی مقدم \| mahmoud nekoyi moghadam kerman medical university دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم پزشکی کرمان (Kerman university of medical sciences) احمد مسعودی \| ahmad masoudi agriculture – jahad organization سازمان جهاد کشاورزی سازمان اصلی تایید شده: سازمان جهاد کشاورزی رضا حعفری باغینی \| reza jafari baghini kerman medical university دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم پزشکی کرمان (Kerman university of medical sciences)

نشانی اینترنتی	http://hdq.uswr.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-156-2&slc_lang=fa&sid=en
فایل مقاله	فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده	fa
موضوعات مقاله منتشر شده	تخصصی
نوع مقاله منتشر شده	پژوهشی

برگشت به: صفحه اول پایگاه \| نسخه مرتبط \| نشریه مرتبط \| فهرست نشریات