مقدمه: سیگار به عنوان اولین علت قابل پیشگیری مرگ و میر در دنیا شناخته می شود. عوامل موثر بر ترک از گستره وسیعی مشتمل بر مسایل اجتماعی، خانوادگی و فردی تشکیل شده است. وابستگی شدید به نیکوتین نیز یکی از عوامل برجسته ای است که ترک سیگار را برای فرد بسیار مشکل می سازد. ابزارهایی برای اندازه گیری میزان وابستگی به نیکوتین جهت استفاده بالینی وجود دارد که یکی از مناسب ترین، پرکاربردترین و غیرتهاجمی ترین آنها، آزمون فاگروشتروم می باشد.
روش کار: این مطالعه به صورت مقطعی- تحلیلی انجام شده است. اطلاعات از طریق بررسی پرونده کلیه افراد سیگاری که در طی سالهای 80 الی 82 در دوره های آموزشی- درمانی ترک کلینیک ترک سیگار تهران شرکت کرده بودند، بر اساس پرسشنامه طراحی شده، جمع آوری شد و ارزیابی میزان وابستگی با استفاده از آزمون فاگرشتروم (FT) و بررسی ترک بر اساس بیان فرد مبنی بر عدم مصرف سیگار از جلسه سوم دوره درمان به بعد و تایید با اندازه گیری میزان مونواکسیدکربن بازدمی، صورت گرفت. سپس اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS و استفاده از آزمون T-test و مجذور کای مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: در این مطالعه، 987 نمونه مورد بررسی قرار گرفتن که 786 نفر (79.6%) را مردان تشکیل می دادند. بررسی میزان وابستگی به تیکوتین مشخص نمود که بیش از نیمی (544 نفر- 52%) از افراد مراجعه کننده دارای وابستگی زیاد، 330 نفر (33.8%) وابستگی متوسط و 112 نفر (11.4%) وابستگی کم بودند. میزان موفقیت در ترک در انتهای دوره با کسر گروه حذف شده 89.6% (642 نفر) بدست آمد. بررسی ارتباط نتایج ترک در پایان دوره با میزان وابستگی به نیکوتین (آزمون فاگشتروم) در افراد شرکت کننده در طرح با در نظر گرفتن سه گروه موفق، شکست و حذف نشان داد که بیشترین میزان موفقیت در ترک در افراد با وابستگی کم (79 نفر- 70.5%) و کمترین میزان موفقیت در افراد دارای وابستگی بالا (323 نفر- 59.4%) وجود داشته است (P<0.001).
نتیجه گیری: بنظر می رسد کسانی که وابستگی زیاد به نیکوتین دارند، با درصد کمتری موفق به ترک می شوند. بنابراین پیشنهاد می گردد تا تمهیدات ویژه ای مشتمل بر تشکیل دوره های خاص و با مدت زیادی طولانی تر و با استفاده از ترکیبات چند دارویی برای ترک افراد دارای وابستگی بالا صورت گیرد.